jun

Deze maand is het 500 jaar geleden dat Leonardo da Vinci overleed. Hij was van alle markten thuis en heeft verschillende beroepen uitgeoefend zoals architect, natuurkundige, beeldhouwer, componist, filosoof, en zo kan ik nog wel even door gaan. In dit indrukwekkende rijtje ontbreekt alleen één specialisme: consultant. In deze blog leg ik de parallel met mijn eigen werk als consultant, waarbij ik mijzelf natuurlijk niet met Leonardo kan vergelijken.

Ik neem jullie graag mee naar het Italië van de 15^e eeuw. In tegenstelling tot het verenigd Italië van nu, was het een versplinterd land. Zo heerste er een sterke rivaliteit tussen de steden Florence en Pisa. De reden? Pisa had als eerste toegang tot de Middellandse zee via de Arno rivier en beschikte daardoor over een zeer winstgevende haven. Florence was hier jaloers op en daarom besloten zij om Pisa in te nemen, wat resulteerde in een jarenlange oorlog. In een laatste poging om Pisa te verslaan schakelde Florence de hulp in van de “consultant” Leonardo da Vinci.

Leonardo koos voor een projectmatige aanpak. De vraag was duidelijk: hoe kon niet Pisa, maar Florence profiteren van de toegang tot de Arno? Om een passend antwoord te vinden is, zoals in elk project, een flinke dosis creativiteit essentieel en laat dat maar aan Leonardo over. In plaats van Pisa in te nemen om toegang te hebben tot de Arno, bedacht hij om de hele rivier om te leggen, zodat Florence haar felbegeerde haven kon hebben. Een knap staaltje middeleeuws out-of-the-box denken, maar wel wat ambitieus. Zijn Florentijnse opdrachtgevers waren sceptisch maar gaven na veel overleg en onder andere door slim politiek spel van Machiavelli akkoord.

Leonardo begon vervolgens met het uitwerken van zijn projectplan. Dit middeleeuwse plan lijkt erg op onze huidige projectplannen. Zo had hij in detail uitgewerkt welke activiteiten uitgevoerd moesten worden, hoeveel manuren hiervoor nodig waren (54.000 mandagen!), welke materialen ingezet moesten worden, hoeveel kosten er verbonden waren aan dit project en zelfs een tijdsplanning ontbrak niet. Het klopte allemaal en was tot in de puntjes verzorgd met bijgevoegde tekeningen en analyses. Uiteindelijk hebben deze tekeningen en analyses een belangrijke bijdrage geleverd aan de basis van de cartografie. Kortom, een perfect uitgewerkt projectplan van één van de grootste meesters uit de geschiedenis.

Ondanks het voorbereidende werk van Leonardo, ging het project toch mis tijdens de uitvoering. Niet Leonardo zelf, maar een andere ingenieur werd verantwoordelijk voor de uitvoer. Deze ingenieur zette minder arbeiders in, groef de benodigde kanalen voor de omleiding minder diep en liet deze niet samen komen. Het leek in eerste instantie te werken, maar al gauw ging de Arno weer zijn gebruikelijke weg. Eigenwijs als de ingenieur was, bleef hij doorgaan, maar zonder succes. Uiteindelijk zorgde hevig noodweer voor instortingen van de uitgravingen en staakte Florence het werk. Het project was een totale flop met als belangrijkste oorzaak: er werd zonder overleg met Leonardo afgeweken van het oorspronkelijke projectplan.

Deze problemen herken ik goed en kom ik tegen in mijn werk. In ambitieuze, langdurige projecten is het vaak een uitdaging om iedereen vanaf het begin volledig mee te krijgen en vooral om de gezamenlijke visie vast te houden. Houd je gedurende het project aan het plan maar wees ook flexibel, want een plan kan altijd wijzigen. Zorg daarom dat planning en uitvoering bij elkaar betrokken blijven, toets met elkaar eventuele afwijkingen van het plan en beoordeel de bijkomende risico’s. In mijn ogen ga je zo flexibel en doelgericht te werk en bereik je het beste resultaat.

De geschiedenis leert ons dat zelfs de projecten van consultant Leonardo mislukten, maar het is altijd de kunst om ook van deze ervaringen te leren en je erdoor te laten inspireren. Zo ook in dit geval. Leonardo hield er een eeuwige fascinatie voor water op na, wat hem inspireerde tot zijn grootste meesterwerk: de Mona Lisa. Drie keer raden welke rivier er stroomt op de achtergrond van dit schilderij?

“Learning never exhausts the mind.”
– Leonardo da Vinci