dec

Of je nu werkt met Zuid-Afrikanen, Chinezen of met Vlamingen, communicatie tussen verschillende culturen is de grote uitdaging. Hoe denken mensen en hoe krijg je zaken voor elkaar?

Globalisering en digitalisering maken dat we steeds meer communiceren met organisaties in andere culturen. Dat zie ik bij onze klanten met bijvoorbeeld Chinese leveranciers, maar ook bij Gordian zelf. Dit jaar alleen al doen we projecten in Zuid-Afrika, Namibië, Somalië, Kenia, Italië en in België. Dit komt uiteraard met kansen én uitdagingen. Geboren en getogen in Nederland had ik tot mijn 20ste levensjaar geen kaas gegeten van andere culturen. Toen ik begon met reizen en werken in andere culturen kwam ik er niet alleen achter dat de kaas in het buitenland anders smaakt, maar het verscherpte ook mijn blik op de Nederlandse cultuur.

Je kunt je natuurlijk überhaupt afvragen of je de multiculturele samenleving in Nederland als één cultuur kunt beschouwen. Heeft de wellicht wat stuggere Groninger nu dezelfde handleiding als de nonchalante Amsterdammer? Ik denk het niet. Binnen bepaalde bandbreedtes geloof ik er wel in dat de gemiddelde Nederlander anders denkt en zich compleet anders gedraagt dan de gemiddelde Chinees. Laatst las ik een boek (the Culture Map van Erin Meyer) waarin landen vergeleken worden op culturele dimensies. Ter bewustwording tref je hieronder mijn vertaling van het Hollandse vertrekpunt langs acht culturele dimensies.

Source: *1

1. Goede communicatie is simpel… of juist genuanceerd?
In Nederland vinden we dat goede communicatie simpel, duidelijk en to the point moet zijn. Je zegt wat je doet en doet wat je zegt. In de meer high context culturen is het daarentegen belangrijker dat je een boodschap genuanceerd en gelaagd brengt. Dit zijn doorgaans meer de Aziatische en Afrikaanse landen. Daar is het dus belangrijker om tussen de regels door te lezen/luisteren. Besef dat je simpele en to the point boodschap kinderlijk over kan komen in high context landen, én andersom geldt hetzelfde!

Source: *2

2. Directe negatieve feedback is een cadeautje… of juist een klap in je gezicht?
De typische Hollandse manier van oprechte negatieve feedback kan in 195 andere landen ter wereld als beledigend, brutaal en aanvallend overkomen. Feedback is een cadeautje én eromheen draaien zou in Nederland onprofessioneel overkomen. In andere culturen kan dit wederom als arrogant en onbeleefd overkomen.

3. Een goede boodschap start met conclusies… of juist met theorie en voorbeelden?
Als je na het schrijven van je afstudeerscriptie bij Gordian start, leer je om je onderzoeksresultaten in een compleet andere volgorde te presenteren dan op de universiteit. Uiteraard doen we een gedegen onderzoek, maar vervolgens presenteren we graag eerst conclusies die we met voorbeelden en of theorieën onderbouwen. In Italië is het in een business context daarentegen belangrijker om met principes te starten, terwijl men in de VS juist theoretische discussies graag vermijdt.

4. Een goede leider begeeft zich tussen z’n mensen… of staat er boven?
Moderne managers in Nederland zijn faciliterend, verwachten initiatief en creëren weinig afstand met ondergeschikten etc. Dat dit anders kan zijn, merkte ik toen ik een tijdje in een hotel werkte op Paaseiland (Chili). Toen ik het ergens niet mee eens was en ik dit kenbaar maakte, werd ik bijna het eiland afgestuurd. De manager heeft daar altijd gelijk en je doet wat je gevraagd wordt. Hoewel de meeste nationaliteiten beweren dat ze een egalitaire stijl prefereren, blijkt dat in landen met een meer hiërarchische cultuur dit kan overkomen als zwak, ineffectief of zelfs incompetent.

5. Beslissingen worden top down… of juist in onderlinge afstemming genomen?
Het poldermodel waarin we beslissingen in consensus nemen is typisch Hollands. Voordat onze klanten bijvoorbeeld besluiten een project met ons te doen vindt er veel overleg plaats. Als tot implementatie wordt overgegaan staat die beslissing vast als een huis, en gedurende de implementatie staat die beslissing doorgaans niet meer ter discussie. In Top Down culturen worden beslissingen initieel sneller genomen – maar kan dat later weer tot discussie leiden. Bij een project in Zuid-Afrika werden de afgesproken deliverables tijdens de Kick off meeting van een project bijvoorbeeld weer ter discussie gesteld.

6. Vertrouwen op basis van bewezen diensten… of op basis van de relatie?
Bij een goed verhaal kun je in Nederland vrij snel zaken doen. Bij bewezen diensten ontstaat vertrouwen en als het klikt ga je vervolgens wel een keer samen lunchen of dineren. In bijvoorbeeld Aziatische en Afrikaanse landen is de relatie veel belangrijker en is het dus aan te bevelen om meer tijd in de relatie te investeren om vertrouwen te winnen. E-mailen voorafgaand aan Face-To-Face of telefonisch contact kan bijvoorbeeld zinloos zijn.

7. Open confrontaties komen de relatie ten goede… of zijn juist ongepast?
Nederlanders maken een sport van discussies en open confrontaties die, mits goed uitgevoerd, de relatie ten goede komen. Kenmerkend is hierbij dat we weinig emotionele expressie tonen. Compleet andere uitersten zijn culturen met expressieve gepassioneerde mensen die zich snel aangevallen voelen, denk hierbij aan Latijns-Amerikaanse landen zoals Chili en Peru.

8. Een goede planning is strak en rechtlijnig… of biedt juist ruimte voor flexibiliteit?Een professionele meeting wordt in Nederland goed voorbereid, heeft een duidelijk doel en agenda en begint stipt op tijd. Off-topic input serveren we netjes af of parkeren we voor een andere keer. Flexibiliteit én aanpassingsvermogen zijn daarentegen in de meeste Aziatische landen en Afrikaanse landen juist de sleutel tot succes. Als expat in Zuid-Afrika leerde ik dat het voor mensen zeer stressvol kan zijn zich nu al te committeren voor een meeting of event over een paar weken, terwijl je nog niet weet hoe de wereld er dan uit ziet. Wees dan ook niet verbaasd om een antwoord te krijgen als:  “Oké, ik bevestig dat nog tegen die tijd”.

Leuk hoor die culturele dimensies – maar wat kan ik hier nu mee?!
1. Maak een reis naar de cultuur die je wilt begrijpen en probeer zoveel mogelijk van tevoren te bevatten. Probeer bijvoorbeeld de culturele verschillen tussen je eigen cultuur en die van andere landen in kaart te brengen. Onderstaand zie je een voorbeeld met de verschillen tussen Nederland, China en Zuid-Afrika.

2. Blijf toch simpel en to the point communiceren in high context culturen. Je slaat namelijk al snel de plank mis met bijvoorbeeld het letterlijk vertalen van Nederlandse uitdrukkingen (zoals deze).

3. Vraag niet wat normaal is in een andere cultuur. Effectiever is om te vertellen wat normaal is in je eigen cultuur om mensen bewust te maken van verschillen. Stel je vervolgens kwetsbaar op en vraag hoe je gedrag overkomt.

4. Leg afspraken schriftelijk vast, maar neem ze ook mondeling door. Ik heb het meegemaakt dat mensen zeggen: “ik zei dit én daarmee bedoelde ik dat”. Dan is het toch prettig dat dit vastligt in een document.

Tot slot

Neem de culturele verschillen niet te letterlijk en ontleen er geen rechten aan. Een open blik helpt denk ik, al kan ik hier zelf nog veel in leren. Cultuurverschillen blijven me fascineren – schroom daarom niet mij te benaderen als er met mij over wilt praten.

*1: Background vector created by ibrandify – www.freepik.com

*2: Heart vector created by pch.vector – www.freepik.com